Về chuyện khởi nghiệp, chúng ta thường rơi vào một sai lầm.

Nhìn câu chuyện của Manus là rõ ràng — nhân tài có đủ không? Có. Những nhà sáng lập có ý tưởng không? Rất nhiều. Tiền của VC có đủ không? Đã không thiếu tiền từ lâu rồi. Vậy vấn đề nằm ở đâu?

Nói thẳng ra, chính là môi trường.

Không phải là nhà sáng lập không đủ mạnh, không phải là thiếu ý tưởng sáng tạo, cũng không phải là các nhà đầu tư giữ chặt túi tiền không buông. Thật sự điểm nghẽn luôn nằm ở môi trường sinh thái — mức độ hỗ trợ chính sách, cơ sở hạ tầng hoàn thiện, sự công nhận của thị trường, cơ chế thoái vốn có suôn sẻ hay không.

Những yếu tố mềm này thường quyết định hơn cả vòng gọi vốn. Dù có ý tưởng tốt đến đâu, gặp phải môi trường có chu kỳ phê duyệt dài, chi phí tuân thủ cao, thị trường khắt khe, thì dù có huy động bao nhiêu vốn cũng không thể ra kết quả.

Ngược lại, những nơi có hệ sinh thái Web3 tương đối trưởng thành, tinh thần khởi nghiệp rõ ràng khác biệt. Không phải vì các nhà sáng lập ở đó thông minh hơn, mà chính là môi trường tự nó như một bộ gia tốc.