Ethereum 2.0 Nedir, Nasıl Çalışır?

Ethereum 2.0, Ethereum blokzincirinde köklü bir dönüşümü temsil eder ve iş kanıtı (PoW) konsensüs mekanizmasından pay kanıtı (PoS) sistemine geçişi ifade eder. Eylül 2022’de gerçekleşen “The Merge” ile başlatılan bu süreç; ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmeyi, çevresel etkileri azaltmayı ve ağın verimliliğini artırmayı amaçlar. Eth2.0’ın işleyişini kavramak, blokzincir teknolojisinin ve merkeziyetsiz uygulamaların geleceğiyle ilgilenenler için kritik öneme sahiptir.

Ethereum 2.0 nedir? Ethereum’a kısa bir bakış

2015’te piyasaya sürülen Ethereum, kripto para ekosisteminde önde gelen akıllı sözleşme platformu olarak kendini kanıtlamıştır. Akıllı sözleşmeler, aracıya ihtiyaç duymadan önceden kodlanmış işlemleri otomatik olarak gerçekleştiren blokzincir tabanlı programlardır. Bu sayede geliştiriciler, geleneksel web uygulamalarına benzer ancak şirket veya devlet merkeziyeti olmadan işleyen merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler) geliştirebilirler.

Eth2.0 yükseltmesi, blokzincirin konsensüs mekanizmasını iş kanıtından pay kanıtına temel biçimde değiştirir. Eski PoW sisteminde, bilgisayarlar işlemleri doğrulamak ve ödül elde etmek için karmaşık algoritmalar çözerdi. Yeni PoS mekanizmasında ise doğrulayıcılar, işlemleri onaylamak için blokzincirde kripto paralarını kilitlemek (stake etmek) zorundadır. Bu değişiklik, ölçeklenebilirliği artırmaya; işlem maliyetlerini azaltmaya, işleme hızını yükseltmeye ve ağ tıkanıklığını düşürmeye odaklanır. Geçiş sonrası; ortalama gas ücretlerinde ciddi bir azalma ve blok onay sürelerinde 13-14 saniyeden 12 saniyeye düşüş gibi kayda değer iyileşmeler yaşanmıştır.

PoS Ethereum nasıl işler?

Eth2.0’ın temelinde yer alan pay kanıtı sistemi, doğrulayıcıların ana blokzincirde en az 32 ETH stake ederek işlem doğrulamada yer almasını gerektirir. Algoritma, doğrulayıcıları günde yaklaşık 7.200 kez rastgele seçer ve işlem bloklarını tamamlatır. Her yeni ödeme verisi başarıyla iletildiğinde, doğrulayıcı ETH ödülü alır. Ödül miktarı, ağda aktif olan doğrulayıcıların toplamına göre değişir.

Ağ güvenliğini sağlamak için eth2.0, hatalı veya kötü niyetli doğrulayıcıları cezalandıran “slashing” mekanizmasını uygular. Algoritma, bir doğrulayıcının yanlış veri sunduğunu tespit ederse, stake edilen kripto parayı otomatik olarak elinden alır. Ayrıca, çevrimdışı kalan veya görevini yerine getirmeyen doğrulayıcılar da slashing cezalarıyla karşılaşır; böylece ağın güvenilirliği korunur.

Ethereum ile Ethereum 2.0 arasındaki fark nedir?

Esas fark, konsensüs mekanizmalarında ortaya çıkar: PoS ile PoW. Ancak bu geçiş, anında hız artışı veya ücretlerde büyük düşüş getirmemiştir. En belirgin ve hızlı etki, çevresel alanda gözlemlenmiştir; yeni konsensüs katmanı, önceki katmana göre %99,95 daha az enerji harcar ve enerji yoğun madencilik cihazlarının kullanımını ortadan kaldırır.

Bir diğer önemli fark ise kripto para üretiminde yaşanır. Geçiş öncesinde Ethereum, günlük ortalama 14.700 ETH üretirken; geçiş sonrasında bu miktar 1.700 ETH’ye inmiştir. EIP-1559 yükseltmesiyle birlikte, işlem ücretlerinin bir kısmı yakılır. Eğer günlük yakım oranı 1.700 ETH’yi aşarsa, eth2.0 deflasyonist hale gelir ve zamanla ETH daha nadir bir dijital varlık olabilir.

Ethereum 2.0 ne zaman faaliyete geçti?

Ethereum 2.0, “The Merge” ile 15 Eylül 2022’de resmi olarak başlatıldı; yürütme katmanı, Aralık 2020’de tanıtılan pay kanıtı blokzinciri Beacon Chain’e geçti. Ancak eth2.0’ın geliştirme süreci The Merge ile sınırlı değildir ve beş ana aşamadan oluşur:

The Surge, blokzincir verilerini küçük birimlere ayıran “sharding” teknolojisini getirerek ana ağ yükünü azaltır ve işlem hızını artırır. The Scourge, sansür direncini yükseltip işlem veri sistemini geliştirerek kullanıcı güvenliğini artırır. The Verge, doğrulayıcı veri gereksinimini azaltan ve merkeziyetsizliği teşvik eden gelişmiş bir kriptografik model olan Verkle ağaçlarını uygular. The Purge, eski ve gereksiz verileri silerek depolama alanını boşaltır ve ağın saniyede 100.000’den fazla işlem gerçekleştirmesinin önünü açar. The Splurge ise ağın tamamlanmasını sağlayacak ek iyileştirmeleri içerir.

Delegeli Ethereum 2.0 staking nedir?

Doğrulayıcılar işlem doğrulamasına doğrudan katılmak için 32 ETH stake etmek zorundayken; delegasyon, yatırımcıların daha küçük miktarları doğrulayıcı staking havuzlarına yatırarak stake edebilmelerini sağlar. Bazı kripto para platformları, cüzdanlar ve DeFi protokolleri dahil olmak üzere çeşitli üçüncü taraf sağlayıcılar delegasyon hizmeti sunar. Delegatörler, yatırdıkları miktarla orantılı olarak staking ödüllerinden pay alır.

Delegatörler yönetişim oylamalarında oy hakkı elde etmez ancak doğrulayıcılara göre daha az sorumluluk üstlenir. Yine de, seçtikleri doğrulayıcı protokolü ihlal ederse veya hata yaparsa, delegatörler de slashing riskiyle karşı karşıya kalır. Böyle bir durumda, delegatör tüm yatırdığı miktarı kaybedebilir; bu nedenle eth2.0 staking’e katılırken doğrulayıcı seçimi kritik öneme sahiptir.

Ethereum 2.0 ETH coin’lerini nasıl etkiler?

Pay kanıtı sistemine geçiş, Ethereum’un yerel ETH kripto parasının temel kodunu değiştirmez. LINK ve UNI gibi fungible token’lar veya CryptoPunks gibi NFT’ler dahil tüm mevcut ETH token’ları, Eylül 2022’deki birleşme sonrası otomatik olarak yeni konsensüs katmanına geçmiştir. Kullanıcılar, ETH1’i ETH2’ye yükseltmeleri veya özel “Ethereum 2.0 coin’leri” almaları gerektiğini öne süren dolandırıcılıklara karşı dikkatli olmalıdır; böyle bir yükseltme veya ayrı bir token yoktur. Eth2.0 geçişi, tüm mevcut token sahipleri için sorunsuz olmuştur.

Sonuç

Ethereum 2.0; ölçeklenebilirlik, enerji tüketimi ve sürdürülebilirlik gibi temel sorunları çözen bir blokzincir evrimidir. İş kanıtından pay kanıtına geçiş, ağın konsensüs oluşturma şeklini köklü biçimde değiştirirken mevcut token ve uygulamalarla tam uyumluluğu korur. Enerji tüketiminde büyük bir azalma, token arzında düşüş ve fazlara ayrılmış kapsamlı geliştirme yol haritası ile eth2.0, merkeziyetsiz uygulamalar için daha verimli, çevreci ve ölçeklenebilir bir platform sunar. Ağ, The Surge, Scourge, Verge, Purge ve Splurge aşamalarıyla gelişimini sürdürürken, merkeziyetsizlik ve güvenliği koruyarak saniyede 100.000’den fazla işlem hızına ulaşmayı hedefler. Bu dönüşüm, Ethereum’un Web3 ve merkeziyetsiz internet uygulamaları için temel bir altyapı olarak konumunu güçlendirir ve eth2.0’ı blokzincir tarihinin en önemli yükseltmelerinden biri haline getirir.

Sıkça Sorulan Sorular

ETH ile ETH2.0 arasındaki fark nedir?

ETH kripto paradır; ETH2.0 ise güncellenmiş Ethereum ağını ifade eder. Coin ETH olarak kalır; ‘2.0’ bir ağ güncellemesidir, yeni bir kripto para değildir.

Ethereum 2.0 çıkıyor mu?

Ethereum 2.0 zaten faaliyete geçti ve tam işlemektedir. Geçiş 2022’de tamamlandı.

5 yıl önce 1.000 $’lık Ethereum alsaydınız ne olurdu?

Beş yıl önce Ethereum’a yapılan 1.000 $’lık yatırım bugün 11.000 $’dan fazla değer kazanmış olurdu; bu durum, kripto para piyasasında yaşanan güçlü fiyat artışını ve büyümeyi gösterir.

2 ETH ne demektir?

2 ETH, Ethereum kripto parasının 2 birimini ifade eder. Ethereum blokzincirinde belirli bir dijital varlık miktarını gösterir ve değeri güncel piyasa fiyatına göre belirlenir.