Kripto dünyasına yeni girenler için mutlaka okunmalı: DYOR sadece bir slogan değil, bu sizin cankurtaranınız

Böyle bir sahneyi hiç gördün mü: Bir coin grupta çılgınca yayılıyor, biri bugün 10 kat yapacak diyor, yarın borsaya girecek, öbür gün ise… rug pull oluyor.

İşte bu yüzden kripto camiasındaki tecrübeli insanlar şu sözü tekrar tekrar vurguluyor: DYOR (Do Your Own Research, yani Kendi Araştırmanı Yap).

Neden DYOR kripto dünyasında bu kadar önemli?

Açık konuşmak gerekirse, kripto piyasası hisse senetleri kadar düzenli değil. Teknik bir gelişme, regülasyon değişikliği ya da sosyal medyadaki bir gönderi coin fiyatını %50 oynatabiliyor. Buraya kadar sorun yok; sorun şu ki: Dolandırıcılar da bu ortamı seviyor.

2023’te DeFi ekosisteminde birkaç büyük patlama yaşandı:

• Fintoch: CEO’su ücretli bir aktör, Morgan Stanley desteğini uydurdu, 31.6 milyon dolar kaçırdı
• Jimbo Protocol: Sadece iki haftada rug pull, yatırımcılar 7.5 milyon dolar kaybetti
• Deus Finance: Akıllı kontrat açığı nedeniyle 6 milyon dolar çalındı

Bu projelerin hepsi aynı taktiği kullandı: Aciliyet yaratmak (“fırsat hemen bitecek”) → FOMO (kaçırma korkusu) duygusunu tetiklemek → Sen All in olduktan sonra → ortadan kaybolmak.

Eğer araştırma yapmazsan, zarar gören cüzdanın olur.

Senin DYOR Kontrol Listesi (Pratik Versiyon)

✅ Kontrol 1: Proje hangi sorunu çözüyor?

• Bu coin ne yapmak istiyor? Gerçek bir ihtiyacı mı çözüyor yoksa sahte bir ihtiyaç mı yaratıyor?
• Gerçek bir kullanım alanı var mı, yoksa sadece spekülasyon mu?

✅ Kontrol 2: Teknolojisi ve rekabet gücü ne durumda?

• Whitepaper’ı oku (Bitcoin, Ethereum, Solana’nın whitepaper’ları örnektir)
• Bu proje rakiplerinden hangi yönüyle üstün? Yoksa sadece isim değiştirip yeni coin mi çıkarmışlar?

✅ Kontrol 3: Kurucular ve ekip güvenilir mi?

• İsimlerini ve LinkedIn profillerini Google’da ara
• Kripto veya blokzincir alanında gerçek tecrübeleri var mı?
• Önceki projeleri başarılı oldu mu?

✅ Kontrol 4: Piyasa tarafından ne kadar kabul görüyor?

• Aktif kullanıcı sayısı kaç?
• Günlük işlem hacmi gerçek mi, yoksa botlarla mı şişirilmiş?
• CoinGecko, Chainanalysis gibi araçlarla zincir üstü verileri kontrol et

✅ Kontrol 5: Regülasyon riski yüksek mi?

• Bulunduğun ülkede/yörede yasal mı?
• ABD, AB, İngiltere gibi yerlerde özel yasaklar var mı?
• Denetimden geçmiş mi?

✅ Kontrol 6: Topluluk ve piyasa hissiyatı nasıl?

• CryptoPanic ve Reddit’te gerçek yorumlar ne diyor?
• Fiyat geçmişi nasıl? “Pump” izleri var mı?

Araştırma yapmamanın sonuçları ne kadar ağır olabilir?

“Rekt olan” zincirin bir halkası olursun. Proje seni FOMO’ya sürükler, yükselince mutlu olursun, düşünce anlarsın ki—bu projenin temeli yok, tamamen duygularla hareket ediliyor.

Daha kötüsü, birçok dolandırıcılık gerçek proje gibi görünür. Özellikle deneyimli dolandırıcı ekipler, whitepaper, topluluk yönetimi, kamuoyu yönlendirmesini ustaca yapar. Kendin incelemen şart.

Temel Tavsiyeler

1. Kaçırmayı göze al, ama dolandırılmayı asla — Gerçekten iyi fırsatlar her zaman vardır
2. Bilgiyi çoklu kaynaklardan doğrula — Resmi site, GitHub, sosyal medya, zincir üstü veri hepsine bak
3. Aşırı uçuk vaatlere dikkat et — “Günlük %1 faiz”, “Risksiz getiri” gibi laflar kırmızı alarmdır
4. Yatırımlarını dağıt — Güvendiğin projede bile All in yapma, riskleri yay
5. Sürekli öğren — Sektör analizlerini takip et, sık karşılaşılan dolandırıcılık taktiklerini öğren

Kripto dünyasında çok fırsat var, ama önce hayatta kalman gerek. DYOR yapmadan bu piyasada uzun süre kalamazsın.